Đã hai năm rưỡi kể từ khi vụ án được khởi tố, đến nay vẫn có nhiều ý kiến tranh cãi vềviệc xác định tội danh của các bị can. Số báo này xin được nêu góc nhìn của luật sư Đinh Anh Tuấn – Giám đốc Công ty Luật hợp danh Thiên Quang, Đoàn luật sư Hà Nội. Theo Luật sư Tuấn, tội danh của các bị can trong vụ án này không phải là “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”, mà là hai tội danh khác?!
Ngày 30/10/2013, UBND tỉnh Đồng Nai có quyết định số 3513/QĐ UBND về việc giao đất cho Công ty TNHH Đầu Tư Phú Việt Tín (viết tắt là Công ty Phú Việt Tín) để thực hiện Dự án đầu tư xây dựng khu dân cư A1 – C1 tại xã Xuân Thạnh và xã Bàu Hàm 2, huyện Thống Nhất. Dự án có tổng diện tích 96 ha được chia thành 6 giai đoạn. Giai đoạn 1 và giai đoạn 2 đã được Công ty Phú Việt Tín triển khai và thực hiện xong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho khách hàng.
Đến năm 2017, Công ty Phú Việt Tín tiếp tục thực hiện giai đoạn 3 Dự án với tổng số 590 nền đất. Từ tháng 6/2017 đến tháng 6/2018, mặc dù chưa được Hội đồng thành viên Công ty đồng ý nhưngông Nguyễn Thuận – nguyên Tổng giám đốc Công ty Phú Việt Tín – vẫn chỉ đạo bán đất nền và trực tiếp ký với khách hàng 583 hợp đồng bán nền đất với sốtiền hơn 593 tỉ đồng; khách hàng thanh toán trước 95% giá trị hợp đồng nên số tiền thực thu gần 467 tỉđồng. Trong đó, số tiền nhập quỹ tiền mặt, nộp vào tài khoản của Công ty Phú Việt Tín mở tại ngân hàng hơn 231 tỉ đồng, số tiền ngoài sổ sách do ông Thuận trực tiếp giữ hơn 235 tỉ đồng đến nay vẫn chưa nộp vào tài khoản Công ty.
Ngoài sai phạm trên đây, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đồng Nai (viết tắt là CQĐT) xác định ông Nguyễn Thuận đã chỉ đạo hai cấp dưới là ông Phùng Thanh Sơn (phụ trách phòng kinh doanh) và bà Đào Thị Thuỳ Trang (thủ quỹ) làm giả 175 bộ hồ sơ đặt cọc mua đất của khách hàng (gồm Hợp đồng đặt cọc và Phiếu thu tiền) với số tiền ghi trên hồ sơ giả thấp hơn hồ sơ thực (do khách hàng giữ) để chiếm đoạt của Công ty Phú Việt Tín 5.940.473.500đ, trong đó165 hồ sơ làm giả trước 0 giờ ngày 01/01/2018 đểchiếm đoạt 5.643.423.500đ, 10 hồ sơ làm giả sau 0 giờ ngày 01/01/2018 để chiếm đoạt 297.050.000đ.
Với hành vi trái pháp luật nêu trên, CQĐT đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Thuận và hai đồng phạm về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Bước đầu các bị can đã nộp lại số tiền 6.253.130.000đ để khắc phục hậu quả.
Đến nay, phiên toà sơ thẩm đã hoãn nhiều lần nhưng chưa được mở lại, vụ án đang được điều tra bổ sung theo yêu cầu của TAND tỉnh Đồng Nai. Nhiều chuyên gia pháp luật theo dõi vụ án cho rằng tội danh mà các cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố, truy tố và xét xử các bị can là chưa phù hợp. Đáng chú ý, luật sư Đinh Anh Tuấn – Giám đốc Công ty Luật hợp danh Thiên Quang, Đoàn luật sư Hà Nội –cho rằng tội danh của các bị cáo trong vụ án này không phải là “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”, mà là hai tội danh khác?!
Phóng viên bản báo có cuộc trao đổi với luật sư Đinh Anh Tuấn:
– Việc khởi tố, truy tố và xét xử các bị can trong vụ án này về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 – sửa đổi, bổ sung 2017 (viết tắt là BLHS 2015) đã đúng người, đúng tội, đúng pháp luật chưa thưa luật sư?
– Theo tôi, việc khởi tố, truy tố và xét xử các bị can như vậy là chưa chính xác. Để xác định tội danh chính xác, trước hết cần phải tách các hành vi phạm tội của các bị can thành hai nhóm: Nhóm thứ nhất gồm các hành vi được thực hiện trước 0 giờ ngày 01/01/2018; Nhóm thứ hai gồm các hành vi được thực hiện sau 0 giờ ngày 01/01/2018.
Theo bản Cáo trạng của Viện KSND tỉnh Đồng Nai, nhóm thứ nhất là các hành vi làm giả 165 bộ hồ sơ để chiếm đoạt 5.643.423.500đ. Việc khởi tố, truy tố các bị can do đã thực hiện các hành vi này theo quy định của BLHS năm 2015 như ghi trong Cáo trạng là chưa phù hợp, bởi các hành vi này xảy ra trước 0 giờ ngày 01/01/2018 nên phải áp dụng Bộ luật Hình sự 1999 – sửa đổi bổ sung 2009 (viết tắt là BLHS 1999) để xử lý.
Vẫn theo Cáo trạng của Viện KSND tỉnh Đồng Nai, nhóm thứ hai là các hành vi làm giả 10 bộ hồ sơ để chiếm đoạt 297.050.000đ. Cáo trạng nhận định “Đây là hành vi tham ô tài sản theo quy định tại Điều 353 BLHS năm 2015. Tuy nhiên xét thấy số lượng hợp đồng đặt cọc mua bán nền đất , phiếu thu tiền làm lại và số tiền Nguyễn Thuận đã chiếm đoạt từ sau ngày 01/01/2018 thấp hơn nhiều so với số tiền Thuận đã chiếm đoạt trước ngày 01/01/2018, nên không khởi tố các bị can Thuận, Sơn, Trang về tội “tham ô tài sản” đối với hành vi phạm tội thực hiện từ ngày 01/01/2018, mà chỉ thu hút để truy cứu trách nhiện hình sự đối với các bị can về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo quy định tại Điều 174 BLHS 2015 là phù hợp”.
Theo tôi, Viện KSND tỉnh Đồng Nai nhận định hành vi của các bị can đã đủ yếu tố cấu thành tội“Tham ô tài sản” theo quy định tại Điều 353 BLHS2015 là chính xác. Tuy nhiên việc “thu hút” sang một tội khác mà thực chất là thay đổi tội danh cho các bị can từ “Tham ô tài sản” theo quy định của BLHS 2015 sang “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo quy định của BLHS 1999 là thiếu căn cứ, trái quy định tại Điều 426 BLHS 2015 cũng nhưđiểm a khoản 1 Điều 2 Nghị quyết số 41/2017/QH14 ngày 20/6/2017 của Quốc hội.
– Thưa luật sư, quay lại với nhóm hành vi thứ nhất; việc khởi tố, truy tố và xét xử các bị can về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo Điều 140 BLHS 1999 có chính xác không?
– Theo quy định tại Điều 277 BLHS 1999 thì Nguyễn Thuận và các đồng phạm không “thực hiện công vụ”, nên hành vi trái pháp luật của Nguyễn Thuận và các đồng phạm không cấu thành tội “Tham ô tài sản” quy định tại Điều 278 BLHS 1999. Tuy nhiên theo tôi, việc truy tố Nguyễn Thuận và các đồng phạm về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo Điều 140 BLHS 1999 là chưa chính xác. Theo quy định tại Điều 140 BLHS 1999, khách thể bị xâm hại của tội phạm này là “tài sản của người khác” chứ không phải tài sản do chính ngườihành vi có trách nhiệm quản lý. Trong vụ án này, nếu Nguyễn Thuận và các đồng phạm chiếm đoạt tài sản của khách hàng mua nền đất thì việc truy cứu trách nhiệm hình sự các bị can về tội “Lạm dụng…” là chính xác. Thế nhưng Nguyễn Thuận và các đồng phạm không chiếm đoạt tài sản của khách hàng, mà chiếm đoạt tài sản của Công ty Phú Việt Tín, vì vậy hành vi của các bị can không cấu thành tội “Lạm dụng…” theo Điều 140 BLHS 1999.
– Vậy với nhóm hành vi thứ nhất, việc khởi tố, truy tố và xét xử các bị can về tội nào mới là phù hợp?!
– Theo tôi, với hành vi lập hồ sơ giả để lừa dối Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát và các cổ đông của Công ty Phú Việt Tín, qua đó chiếm đoạt tài sản của Công ty Phú Việt Tín, cần khởi tố, truy tố và xét xửcác bị can về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 139 BLHS 1999.
– Như vậy luật sư cho rằng cần thay tội danh của các bị can trong vụ án này thành hai tội danh mới?
– Đúng như vậy. Theo tôi, để bảo đảm việc khởi tố, truy tố và xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, cần thay đổi tội danh đối với các bị can trong vụ án này, từ “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174 BLHS 2015 thành hai tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 139 BLHS 1999 và “Tham ô tài sản” theo Điều 353 BLHS năm 2015.
– Luật sư nhận xét gì về tình tiết tăng nặng giảm nhẹ của các bị can?
– Tôi cho rằng Cáo trạng nhận định Nguyễn Thuận và các đồng phạm “không có tình tiết tăng nặng” là không thoả đáng. Theo tôi hành vi của các bị can trong vụ án này có hai tình tiết tăng nặng. Tình tiết thứ nhất là “Phạm tội có tổ chức” quy định tại điểm a khoản 1 Điều 48 BLHS 1999 và tại điểm a khoản 1 Điều 52 BLHS 2015. Tình tiết thứ hai là “Phạm tội nhiều lần” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 48 BLHS 1999 và “Phạm tội 02 lần trở lên” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS 2015.
– Xin trân trọng cám ơn luật sư!
BOX: Một số diễn biến chính của vụ án:
– Ngày 08/01/2020, Cơ quan CSĐT PC03 Công an tỉnh Đồng Nai khởi tố vụ án “Lạm dụng…” xảy ra tại Công ty Phú Việt Tín.
– Ngày 08/01/2020, CQĐT khởi tố bị can Nguyễn Thuận về hành vi “Lạm dụng…”.
– Ngày 23/11/2020, CQĐT khởi tố bị can Đào Thị Thuỳ Trang và Phùng Thanh Sơn vềhành vi “Lạm dụng…”.
– Ngày 04/01/2021, CQĐT ra bản Kết luận điều tra, đề nghị truy tố các bị can Thuận, Sơn, Trang.
– Ngày 29/01/2021, Viện KSND tỉnh Đồng Nai huỷ bỏ biện pháp tạm giam đối với Nguyễn Thuận, thay bằng cho gia đình bảo lĩnh.
– Ngày 29/3/2021, Viện KSND tỉnh Đồng Nai có Cáo trạng truy tố Thuận, Sơn, Trang ra trước TAND tỉnh Đồng Nai để xét xử về tội“Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theoĐiều 174 BLHS 2015.
Nguyễn Tùng (thực hiện)
